Hoe zit het nou met … zand?
Zand is één van de meest voorkomende natuurlijke stoffen op aarde. Volgens Wikipedia is zand een zacht, hard, los en korrelig materiaal. Met name over de eerste omschrijving: zacht, valt wat Smals betreft te twisten. Zand bestaat uit zeer kleine stukjes steen; zandkorrels, die in grootte variëren tussen 63 micrometer en 2 millimeter. Als de korrels kleiner dan 63 micrometer zijn noem je de grondsoort silt; bij korrels groter dan 2 millimeter spreek je van grind.
De ontstaansgeschiedenis van zand
Het ontstaan van een zand is een proces van miljoenen jaren. Zand ontstaat doordat rotsen slijten door wind, stromend water en ijs. Stukken gesteente vallen naar beneden en breken in stukjes. Na de winter komt het smeltwater van gletsjers en sneeuw van de berg naar beneden. Door de kracht van deze waterstroom worden de kleinere en lichtere stukken rots mee gesleurd waarbij deze opnieuw worden gekneusd en kleiner worden. Zo ontstaat er een spoor van door water meegevoerde rotsen en grote stenen, die ieder voorjaar weer opnieuw door het smelt- of regenwater verder worden meegesleept. Uiteindelijk hebben de stenen een grote afstand afgelegd en zijn zo klein geworden dat ze ook door normaal stromend water rollen. Door de wrijving van het water en de andere stenen worden de stenen langzaam kleiner, gladder en minder hoekig. De kleine stukjes die afbreken, zijn zand. Hoe dichter bij de zee des te langer de weg is die de stenen hebben afgelegd en des te fijner en ronder van vorm het zand is.
Zand in de Prehistorie
Onderzoek naar zand kan vertellen over onze geschiedenis. Zo worden bij het archeologisch vooronderzoek en tijdens het opzuigen van het zand bijzondere vondsten gedaan. Recent nog werd er bijvoorbeeld bij het project Over de Maas een bot van een mammoet gevonden. Onderzoek naar zand leert daarnaast ook veel over het ontstaan van landschappen en de oorsprong hiervan door te kijken naar de kleur, korrelgrootte en samenstelling van het zand en de gesteenten. In Nederland wonen we eigenlijk in een grote rivierdelta waar zand al miljoenen jaren is afgezet. De zandgronden waren, en zijn, zeer geschikt om op te wonen en gewassen op te verbouwen. In de prehistorie kon zand daarnaast gebruikt worden bij het slijpen en boren van stenen, maar ook bij het schuren van voorwerpen, denk aan bot, barnsteen en steen.
Na water de meest gebruikte grondstof
Zand is, op water na, de meest gebruikte grondstof door de mens. Zo wordt zand gebruikt als ophoogmateriaal en grondstof bij de bouw van gebouwen en (water-)wegen, maar zand helpt ook bij de bescherming tegen het water en het zuiveren hiervan. Glas (en glasvezel) wordt voor zo’n 70 procent gemaakt van zand en ook silicium, dat wordt gebruikt bij de productie van zonnecellen en computerchips, wordt gemaakt uit zand. Zand wordt gebruikt als blusmiddel en middel tegen gladheid. Met zand wordt gespeeld op stranden en in de zandbak en er worden prachtige kunstwerken in de vorm van zandscuplturen gemaakt.
Bouwzand, zo hard als steen
Smals produceert zand ten behoeve van de bouw. Met name voor het maken van beton. Beton bestaat uit water, zand, grind en een bindmiddel zoals cement. Bij de juiste verhoudingen worden de holtes tussen het grind gevuld met zandkorrels waarbij het cement de verschillende korrels aan elkaar plakt.
Aan het predicaat bouwzand worden hoge eisen gesteld. Dit materiaal wordt namelijk gebruikt op plekken waar de sterkte van het materiaal van cruciaal belang is. Dit kan alleen als het zand heel schoon is en geen verontreiniging bevat in de vorm van bijvoorbeeld schelpen, hout of andere materialen. Dit is de reden dat het zand dat Smals uit de bodem haalt, voordat het de naam bouwzand mag dragen, heel zorgvuldig wordt gezeefd. Op deze manier weet Smals zeker dat in het bouwzand alleen de juiste maat (stenen) zandkorrel zit.
Smals ontving in 2019 als eerste leverancier van bouwgrondstoffen in Nederland het gouden CSC certificaat. Een certificaat dat aangeeft dat Smals zich inspant om zo duurzaam mogelijk te produceren: zoveel als mogelijk CO2 neutraal, oog heeft voor de omgeving en maatschappelijk verantwoord onderneemt.
Bron: Hunebednieuwscafe.nl en Wikipedia
