Inhoudsopgave:
1. Projectstatus
3. Zanddepot
4. Verkeer
5. Veiligheid en overlast voorkomen
6. Herinrichting
7. Natuur
8. Participatie
1. Projectstatus
a. Smals, wie is dat?
Smals is een familiebedrijf met ruim 135 jaar ervaring in de levering van bouwgrondstoffen in samenhang met een bredere gebiedsontwikkeling. Dat wil zeggen dat wij ons dagelijks bezighouden met het (her)inrichten van het buitengebied middels zand- en grindwinning in combinatie met maatschappelijke opgaven als natuurontwikkeling, recreatie, energieopwekking, waterveiligheid en waterbuffering.
b. Wat is de aanleiding voor dit projectvoornemen?
De slechte waterkwaliteit van de visvijver Hamelspoel nabij Herpen is al jaren een probleem. Bijna jaarlijks worden diverse maatregelen genomen tegen vissterfte en blauwalg. De Provincie Noord-Brabant heeft de plas, ontstaan uit een oude zandwinning, aangewezen als zogenaamde ‘spijtlocatie’. Smals ziet goede kansen om -in combinatie met zandwinning- de Hamelspoel en omgeving te versterken met een waterrijk natuurgebied en daarmee de terugkerende problemen structureel aan te pakken.
c. Waarom is er voor de Hamelspoel gekozen?
Het betreft een combinatie tussen geschikt zand, daadwerkelijk waarde kunnen toevoegen aan een gebied en de vraag naar zand in de omgeving. Daarbij is een goede veilige ontsluiting van verkeer essentieel.
Het betreft hier een oude zandwinning, die in het verleden met weinig ecologische waarde is achtergelaten. Bovendien is de waterkwaliteit slecht, waardoor vissterfte en blauwalg een terugkomend probleem is. Door de werkzaamheden brengen we Herpen weer een natuurvriendelijke gezonde plas met een sociaal veilige omgeving en een toegevoegde waarde aan de natuur.
Het biedt een lange termijn oplossing voor de gemeente, waterschap en inwoners van Herpen, en speelt tegelijk in op de grote vraag naar zand in de regio.
d. Wat is de stand van zaken?
Het initiatief zit op dit moment in de planvormingsfase. Er is nog geen vergunningsaanvraag ingediend. We zijn gestart met de participatie, diverse onderzoeken worden uitgevoerd en er wordt gewerkt aan een inrichtingsplan.
e. Wat is de verwachtte doorlooptijd tot dat een vergunningsaanvraag wordt ingediend?
We verwachten 2025 nodig te hebben om de nodigde onderzoeken uit te voeren, participatietraject te vervolgen, afspraken te maken met bevoegd gezag en tot
een concreet inrichtingsplan met bijbehorende fasering te komen. Als dit succesvol is doorlopen volgt in 2026 het indienen van een vergunningsaanvraag. Daarna beginnen we met de voorbereidingen voor zandwinnen, zoals het aanleggen van het depot. Zie hier de posters van de derde inloopavond.
f. Wie gaat er over de verlening van de vergunning?
De provincie Noord-Brabant is eindverantwoordelijke in het verlenen van de benodigde vergunningen. Het Waterschap Aa en Maas en de gemeente Oss zijn hierbij intensief betrokken, zeker ook omdat zij eigenaar zijn van de Putwielen respectievelijk de Hamelspoel.
g. Welke onderzoeken moeten nog worden uitgevoerd?
Er moeten nog veel onderzoeken worden gedaan. Denk daarbij aan flora & fauna, luchtkwaliteit en akoestisch onderzoek. Dit gebeurt door externe bureaus die daarvoor specialisten in dienst hebben. De onderzoeken zijn onderdeel van de vergunningaanvraag en moeten worden goedgekeurd door het bevoegd gezag.
Momenteel loopt het hydrologisch vervolgonderzoek om mogelijke effecten van het projectvoornemen op de grondwaterstand en waterhuishouding in kaart te brengen.
Ook een vervolgonderzoek naar archeologie staat op de planning. Het betreft het veldonderzoek dat nodig is naar aanleiding van het bureauonderzoek.
2. Zandwinning
a. Hoe gaat het zand winnen in zijn werk?
Er wordt gewerkt met een elektrische zandzuiger. Die zuigt het zand op en pompt het naar het depot. zoals nu voorzien is de zandzuiger twaalf weken per jaar aan het werk op het water. Deze periode kan worden opgedeeld in bijvoorbeeld twee keer zes weken. De werkzaamheden vinden overdag op werkdagen plaats. Bekijk onze poster over zandwinnen.
b. Waar gaat het zand naartoe?
Het zand dat vrijkomt in dit project wordt per vrachtwagen afgevoerd. De afzet zal daarom lokaal tot regionaal zijn, binnen een straal van ongeveer 40 kilometer. Binnen deze straal zijn verschillende projecten waar zand voor nodig is. Denk aan woningbouw in Oss, infrastructurele projecten, spooruitbreiding en dijkversterkingen.
c. Hoe lang duurt de uitvoering?
Het uitgangspunt is 10-12 jaar voor de uitvoering en herinrichting.
d. In hoeverre heeft het winnen van zand invloed op de activiteiten van de Gasunie?
In overleg met de Gasunie is geconcludeerd dat de ontwikkelingen op voldoende afstand zijn gelegen van de installatie in Ravenstein en daar geen invloed op hebben. Indien voorzieningen worden getroffen op of nabij de gasleidingen moet daarvoor een zettingsanalyse worden uitgevoerd.
e. Is er een elektriciteitsaansluiting nodig?
Onze zandzuigers werken elektrisch en daar is stroom voor nodig, We zijn in contact met de netbeheerder om te kijken of het mogelijk is om (tijdig) een elektriciteitsaansluiting op het stroomnet te krijgen.
f. Kun je zand winnen met bebouwing in de buurt?
Ja dit is mogelijk, al is iedere locatie uniek en is onderzoek nodig. Voor Smals is het winnen van zand in de nabije omgeving van bebouwing zeker geen uitzondering. Een voorbeeld uit de buurt is de uitbreiding van de Rooye Plas in Handel, gemeente Gemert-Bakel.
g. Blijft het gebied toegankelijk tijdens de uitvoering?
Het gebied wordt zo veel als mogelijk open en toegankelijk gehouden tijdens de uitvoering. Veiligheid gaat wel voorop en dat kan betekenen dat er soms een deel van het gebied even minder toegankelijk is. Bijvoorbeeld bij het afgraven van de bovengrond of de opschoonwerkzaamheden van de Hamelspoel. Het depotterrein is niet toegankelijk en wordt na iedere werkdag afgesloten.
3. Zanddepot
a. Wat gebeurt er op een zanddepot?
Op het zanddepot wordt zand gescheiden in verschillende soorten en groottes door een verwerkingsinstallatie. Iedere toepassing, van betonzand tot speelzand, vraagt namelijk een eigen samenstelling. Vervolgens wordt het tijdelijk opgeslagen klaar voor transport. Het zanddepot wordt omsloten door een groenwal. Voor een visuele indruk verwijzen we u naar de presentatie van de derde inloopavond
b. Waar komt het zanddepot?
Het zanddepot is voorzien ten noorden van de Hamelspoel, tussen de Hertogstraat en industrieterrein De Bulk. Vanaf het depot willen we een tijdelijke werkweg aanleggen die aansluit bij de rotonde van de N277 (Dorpenweg) zodat de vrachtwagens niet door het dorp rijden.
c. Hoe groot is het depot? jullie hebben 13,5 ha gekocht?
Voor het depot is een grootte van ca. 6 ha nodig en is omringd door een groenwal. Doordat er gasleidingen in de grond liggen is niet het gehele perceel bruikbaar als zanddepot.
d. Wat merken omwonenden van het depot?
Wij nemen maatregelen om overlast zo klein mogelijk te maken. Door de groenwal is het depot bijna niet te zien en komt er ook weinig geluid vanaf. Ook houdt het op hele winderige dagen stof en zand tegen. Omwonenden zullen iets meer vrachtwagens horen en zien en als ze hoog staan kunnen de hopen zand of de installatie gezien worden.
e. Als vrachtwagens buiten het depot moeten wachten, parkeren ze dan in de berm?
Er is voldoende ruimte voor vrachtwagens om op het depot te wachten. Dit is dus niet aan de orde.
4. Verkeer en veiligheid
a. Hoeveel extra verkeer brengt het project met zich mee?
Op basis van 10-12 jaar uitvoering gaat het om ongeveer 40 vrachtwagens per dag. Dit zijn dus 80 vrachtbewegingen (heen en terug). Op de Dorpenweg (N277) worden nu dagelijks gemiddeld 7.200 verkeersbewegingen geteld. (Bron: Dataportaal Provincie Noord Brabant, Verkeersintensiteit Provinciale Wegen, Telpunt 277RAVE). Er zal dus zo’n 1-2% aan verkeersbewegingen bijkomen.
b. Hoe wordt de verkeersveiligheid gewaarborgd?
Hoe de vrachtwagens gaan rijden zal in nauw overleg met de gemeente en provincie worden vastgesteld. In overleg met de gemeente is ook een bureau ingeschakeld dat meekijkt en advies geeft voor de beste ontsluitingsmogelijkheden en benodigde voorzieningen.
c. Wat wordt de nieuwe verkeerssituatie?
In het voorgestelde verkeersplan komen de vrachtwagens via de rotonde aan de Hertogstraat op de N277 (Dorpenweg). Uiteindelijk zal er over de gehele periode een toename zijn van zo’n 1-2% meer verkeer op de N277. Deze ontsluitingsroute is gekozen samen met de gemeente, om te garanderen dat er een veilige en overzichtelijke situatie wordt gecreëerd.
d. Waarom gaan de vrachtwagens niet over het industrieterrein de Bulk?
Verkeerskundig bureau Megaborn heeft alternatieven afgewogen en o.a. gekeken naar geschiktheid van de bestaande wegen en lengte tot de grotere openbare weg. Daarin is de ontsluiting via de Bulk afgevallen, vanwege een langere lengte en een deel dat te smal is voor vrachtwagens om elkaar te passeren.
5. Veiligheid en overlast voorkomen
a. Wat merk ik als omwonende van de werkzaamheden ?
We doen ons best om zo min mogelijk overlast te veroorzaken door het gebruik van een elektrische zandzuiger, een groenwal rondom het depot en een goede verkeerssituatie voor de vrachtwagens.
Omwonenden merken dus misschien wat geluid van de zandzuiger, zien ‘m liggen, zien meer vrachtwagens en in enkele gevallen is het water tijdelijk wat troebel.
b. Kan ik de activiteiten van Smals horen?
LBP Sight heeft voor ons een eerste onderzoek gedaan naar geluid; wat hoor je van de werkzaamheden binnen het depot en van de zandzuiger? Uit dit onderzoek blijkt dat alle activiteiten bij elkaar, dus de installatie, de zandzuiger en de vrachtwagens, ongeveer klinken als een normale verkeersweg. De uitstoot van het geluid valt binnen de gestelde normen. In het kader van de MER wordt nog vervolgonderzoek uitgevoerd.
c. Komt er veel stof in de omgeving?
Nee, de groenwal vangt in extreme gevallen het stof en het zand op als het hard waait. Over het algemeen is het zand op het depot nat. Het droge zand wordt afgevoerd door vrachtwagens. In droge periodes kunnen ook de wegen of hopen zand nat worden gehouden indien nodig.
d. Zijn er gezondheidsrisico’s aan zandwinning?
Nee, er zijn geen gezondheidsrisico’s.
e. e. Kan je veilig rondlopen in het gebied terwijl er zand wordt gewonnen? Zo niet, hoe zorgen jullie ervoor dat er geen ongevallen voorkomen?
De depotlocatie wordt na iedere werkdag goed afgesloten. Het grootste gedeelte van het zandwingebied is nu ook niet openbaar en toegankelijk. Waar nodig kan voor de veiligheid een gedeelte tijdelijk worden afgeschermd met hekken.
f. Kan zandwinning effect hebben op drinkwater?
Nee, er wordt niks toegevoegd aan het water en het water wordt vooralsnog niet als drinkwater gebruikt. Het is dus volkomen veilig. Het water kan alleen wat troebel lijken soms.
g. Kan mijn huis gaan verzakken?
Uiteraard is het verzakken van huizen niet acceptabel. Smals heeft ruime ervaring in het winnen van zand, ook in de buurt van bebouwing. De uitbreiding van de Rooye Plas in Handel, hier in de buurt en een aantal jaren geleden uitgevoerd, is daar een voorbeeld van. Momenteel laten we door bureau Tauw een uitgebreid onderzoek doen naar mogelijke effecten op de grondwaterstanden en waterhuishouding.
h. wie houdt toezicht op de werkzaamheden?
De omgevingsdienst houdt toezicht op het juist uitvoeren van de werkzaamheden.
6. Herinrichting
a. Hoe groot en hoe diep wordt de uiteindelijke waterplas?
Op basis van het inrichtingsplan wordt ca. 10ha landbouwgrond omgezet in open water met oeverzone en circa 8 hectare natuurlijke herinrichting met kruidenrijk grasland, poelen en bosschages. In totaal wordt daarmee de Putwielen twee keer zo groot. Het water wordt op zijn diepste punt maximaal 17m.
b. Hoe bevorder je de sociale veiligheid en voorkom je intensieve (toeristische) recreatie in het gebied?
Juist met die bril is ook naar het landschapsplan gekeken en op ingespeeld. Bureau Eelerwoude heeft ruime ervaring bij het inrichten van de openbare buitenruimte, ook in gebieden als deze. Zaken als overzicht, goede verlichting en openheid helpen hier bijvoorbeeld bij. Sociale onveiligheid is nadrukkelijk uit de gesprekken naar voren gekomen en zien we als kans om te verbeteren met ons plan.
Aan de zuidzijde van het plangebied worden de bestaande parkeerplekken opgeknapt, ook worden een aantal vissteigers en een vogelkijkhut toegevoegd. Het noorden van het plangebied is geheel gericht op natuur en wordt ontoegankelijk, om de rust te bewaren voor natuur en omwonenden.
c. Een fasering, wat moet ik me daar bij voorstellen?
Per jaar wordt gemiddeld 1 tot 2 ha afgegraven. De exacte volgorde van uitvoering wordt afgestemd met het waterschap om o.a. de waterkwaliteit van de Putwielen/Hertogswetering te blijven waarborgen.
Het afgraven van de bovengrond en het winnen van zand gaan hand in hand met natuurontwikkeling. Dat betekent dat er ook al nieuwe natuur wordt aangelegd tijdens, en mogelijk ook voorafgaand aan de werkzaamheden.
d. Wordt het uiteindelijk een recreatieplas?
Nee, het wordt geen recreatieplas. Het uitgangspunt is een natuurlijke inrichting, met een bijdrage aan de waterkwaliteit en ecologie. Daar past intensieve recreatie niet bij.
e. Wordt er gebiedsvreemd materiaal in de plas ingebracht?
Er is in de plannen geen sprake van verondieping, oftewel er wordt geen gebiedsvreemd materiaal in de waterplas ingebracht.
f. Hoe zijn jullie tot de uiteindelijke inrichtingsschets gekomen?
Op basis van de diverse keukentafelgesprekken, de inloopavonden, een landschapsanalyse en de eerste onderzoeken zijn ontwerpuitgangspunten geformuleerd. Deze ontwerpuitgangspunten vormen de basis voor een landschapsplan. Dit voorstel voor een landschapsplan is te hier te zien.
Om tot een voorstel voor een landschapsplan te komen hebben we ook een ‘ecologische quickscan’ uitgevoerd. Eelerwoude heeft in kaart gebracht hoe de natuur van de Hamelspoel en omgeving kan worden verbeterd, om bijzondere dieren en planten aan te trekken. De herinrichting van de Hamelspoel kan zo de natuur van Keent en Herperduin verbinden en kan dus dienen als stapsteen voor de natuur in de wijde omgeving. In de ecologische poster van de inloopavond op 4 juni staan enkele ecologische kansen afgebeeld.
g. Komt de voormalige erfdijk terug in het landschap?
De voormalige erfdijk is vanuit landschappelijk/historisch oogpunt een belangrijk element in deze omgeving. Het volledig terugbrengen is -mede door de wisselende reacties- voor ons niet aan de orde. Uiteraard is dit wel een element wat de aandacht heeft in het ontwerp. We willen graag de lijn van de Erfdijk behouden in de inrichting en bekijken de opties om deze met de nieuwe waterlijn als contour in het landschap zichtbaar te maken. Ook is het idee om er door middel van informatiebordjes aandacht aan te besteden.
g. Wat levert dit plan de omgeving op?
Ons doel is om een gezond Hamelspoel achter te laten met lokale natuur, goede doorstroom en een geleidelijke overgang van het (agrarische) landschap naar water. Een gebied waar omwonenden graag een ommetje maken of even genieten van het uitzicht. Een plek om te vissen en waar het veilig is.
Het zand dat met de realisatie vrijkomt is bovendien beschikbaar voor lokale ontwikkelingen, zoals de aanleg van wegen, dijkprojecten en bouwen van woningen.
7. Natuur
a. Hoe zorg je ervoor dat Putwielen een goede waterkwaliteit behoudt en niet vertroebelt?
Hierover zijn we in nauw overleg met het waterschap. De Hertogswetering is een beschermd waterlichaam (KRW) en daar moeten we naar handelen. Tijdens het zandwinnen wordt lokaal het zand omgewoeld en dat moet binnen acceptabele kaders blijven. Vanaf het depot stroomt water terug de wetering in, ook dat zal aan bepaalde eisen van het waterschap moeten voldoen.
b. Wat gebeurt er met het (vervuilde) slib in de Hamelspoel?
Een eerste onderzoek wijst uit dat het met name organisch afval van de omliggende bomen betreft. Het slib willen we op locatie houden door een deel van de Hamelspoel droog te leggen en opnieuw aan te planten. De nieuwe vorm komt de doorstroming ten goede en geeft de mogelijkheid om een ommetje te behouden.
c. Wat houdt de samenwerking met Stichting Grazelands Rewilding in?
Stichting Grazelands Rewilding (voormalig Taurus) is betrokken bij de toekomstige ecologische verbinding Keent-Herperduin. De Hamelspoel e.o. valt binnen het zoekgebied voor deze verbinding. Wij kijken samen hoe we de plannen wat inrichting betreft op elkaar kunnen laten aansluiten.
d. Meer water, betekent dat ook meer ganzen?
Nee, dat hoeft niet. Met de inrichting wordt er rekening mee gehouden dat het voor ganzen zo onaantrekkelijk mogelijk wordt.
e. Zijn er beschermde diersoorten aanwezig in het gebied?
In het voortraject worden diverse ecologische scans uitgevoerd en om de werkzaamheden te kunnen uitvoeren moeten passende maatregelen genomen worden.
f. Stoten jullie niet te veel stikstof uit?
Een stikstofonderzoek moet nog worden uitgevoerd. Daarbij moeten wij aantonen dat we voldoen aan de gestelde normen.
g. Kunne jullie garanderen dat dit niet wéér een spijtlocatie wordt?
Wij hechten veel waarde aan een toekomstbestendige inrichting van de Hamelspoel. Spijtlocaties zijn niet meer van deze dag, voor ons niet, maar ook niet voor het bevoegd gezag.
8. Participatie
a. Wie zitten er in de klankbordgroep?
Na de tweede inloopbijeenkomst is een klankbordgroep opgericht. In de klankbordgroep zitten betrokken inwoners van Herpen en Overlangel, vertegenwoordigers van de IVN, Herpen in Woord en Beeld, ZLTO regio Oss en visvereniging ’t Sluiske.
Op onze website zijn de verslagen terug te vinden:
Verslag klankbordgroep 19 september 2024
Verslag klankbordgroep 30 november 2024
Verslag klankbordgroep 12 maart 2025
Het verslag van de laatste inloopavond op 4 juni 2025 volgt nog.
b. Welke inspraak is er nog?
Met de bijeenkomsten, gesprekken en onderzoeken over het afgelopen jaar zijn we tot dit voorstel van het landschapsplan gekomen waarvan wij denken dat dit een goede afweging is van alle belangen.
Zodra we richting vergunningsaanvraag gaan, is formele inspraak mogelijk middels zienswijze, bezwaar en beroep.
c. Kunnen jullie scholen betrekken bij dit proces?
Ja, daar denken we over na. Bijvoorbeeld door een prijsvraag uit te schrijven voor het ontwerp van een vogelkijkhut. Scholen kunnen vogels kijken in de vogelkijkhut en wij staan altijd open voor een schoolbezoek om meer te vertellen over zand als daar behoefte aan is.
d. Hoe kan ik inbreng hebben of vragen stellen?
U kunt ten alle tijden contact opnemen met de projectleider Marloes Herms via het mailadres hamelspoel@smals.com of bellen met 0615034306. Wij staan u graag te woord.
U kunt zich aanmelden voor de nieuwsflits, door een mail te sturen naar hamelspoel@smals.com[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]