Het einde van het jaar komt in zicht.
Een mooie tijd om terug te blikken op het afgelopen jaar. Voor ons, maar zeker ook voor de vele omwonenden, de gemeente De Fryske Marren en betrokken belangenorganisaties zorgde het zand- en natuurproject IJsselmeer voor een roerige start van 2019.
Inmiddels zijn we vele mooie gesprekken over wat goed en fout ging verder. Gesprekken over waar kansen worden gezien en waar zorgen zitten. Veel van onze gesprekspartners gaven aan daarover te willen doorpraten. Dat geeft positieve energie!
Zorgen en teleurstellingen naast elkaar
Zoveel mensen, zoveel meningen, dat blijkt ook maar weer als je met mensen spreekt over het zand- en natuurproject IJsselmeer. Zo spraken we naast bezorgde mensen, ook teleurgestelde mensen. De bezorgdheid is bij de meeste mensen bekend. Mensen geven aan zorgen te hebben over het uitzicht, geluid, etc. Maar er zijn ook mensen om heel andere redenen teleurgesteld, zo leerden wij. Teleurgesteld, omdat er zoveel weestand is tegen het project en het nog geen doorgang kan vinden. Deze mensen en organisaties halen de mogelijke samenwerking met andere initiatieven op en rond het IJsselmeer aan, maar ook de mogelijkheden tot extra natuurontwikkeling, de impuls voor andere ontwikkelingen in het gebied zoals bijvoorbeeld educatie en recreatie en de extra werkgelegenheid die met de komst van het project ontstaat. Zowel over de zorgpunten als over de kansen willen we graag in gesprek blijven en kijken hoe we het project hier nog beter op aan kunnen laten sluiten.
De achterkant van een sigarendoosje
Aan de zorgen gaan we zeker ook niet voorbij. We stellen onszelf steeds de vraag: “Als we het eiland in de toekomst mogen realiseren, waar zit dan nog ruimte voor verbetering?” Op ‘de achterkant van sigarendoosjes’ hebben we al een aantal ideeën gevormd. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van duurzame, elektrisch aangedreven schepen en de aanleg van walstroom voor de schepen die komen laden en lossen. Maar ook hebben we al voorzichtig nagedacht over het aanpassen van de vormgeving van het eiland en de zandinstallatie. Kan deze bijvoorbeeld lager en transparanter worden, waardoor deze wegvalt in het duin- en natuurlandschap van het eiland? Ideeën en vragen die we in de toekomst graag verder uitwerken en aanvullen, mede op basis van suggesties uit de omgeving. Op naar 2020!
In gesprek met…
Dit project is voor ons als de Champions League spelen
Wineke Straatsma, projectleider bij Antea Group
Antea Group is een advies- en ingenieursbureau, gespecialiseerd in het bieden van oplossingen op het gebied van water, milieu, infrastructuur en stedenbouw. Hun drive is om een blijvende bijdrage te leveren aan een duurzame en betere toekomst. Hiervoor hebben ze door de jaren heen heel veel onderzoeken gedaan voor uiteenlopende opdrachtgevers. Waaronder de aanleg van een eiland in de Waal bij het project Dijkteruglegging Lent en andere projecten in het kader van Ruimte voor de Rivier.
Wat is jouw rol in het zand- en natuurproject IJsselmeer?
Mijn rol is het om, onafhankelijk, de effecten in beeld te brengen die een project als dit heeft op de omgeving in de meest brede zin. Hiervoor voer ik, samen met mijn team, onderzoeken uit. Daarnaast adviseren wij hoe Smals deze eventuele effecten kan verkleinen. De rapporten die wij hierover opleveren, zijn bedoeld voor de beslissers, zoals Rijkswaterstaat de provincie Fryslân of gemeente de Fryske Marren. Zij moeten op basis van deze onderzoeken een weloverwogen besluit kunnen nemen waarbij de mogelijke milieueffecten worden meegenomen.
Wat maakt dit project voor jou leuk om aan te werken?
Voor mij is het heel leuk, omdat dit een project is dat nog nooit op deze manier, op zo’n schaal en zo’n locatie is gedaan. Het is vernieuwend en wordt met veel aandacht aangepakt. Het is eigenlijk een soort Champions League spelen, maar dan in mijn vakgebied. Dat betekent dat we ook gedurende het proces veel dingen hebben geleerd. Samen met alle betrokkenen hebben we steeds weer oplossingen gezocht om het project te optimaliseren en alle relevante informatie op papier te zetten.
De moeilijkheidsgraad is dus wat jou gelukkig maakt?
Zeker! Maar dat niet alleen. Wat ook heel bijzonder is aan dit project is dat het midden in alles staat. Ik bedoel daarmee: het IJsselmeer is van iedereen: de vissers, watersporters, natuurliefhebbers, rustzoekers, beroepsscheepvaart . En bijna elke Nederlander heeft wel iets met dit grootste meer van het land. Daarnaast is zandwinning een belangrijk onderwerp op dit moment. Zand wordt schaarser en zonder zand kunnen we niet meer bouwen. Ook ligt het project in een Natura 2000-gebied. Een gebied waar vanuit de natuur extra zorgvuldig mee om moet worden gegaan. Hier komt echt alles samen!
Stellen jullie die onderzoeken allemaal zelf op?
Nee, dat doen we samen met vele anderen. Vanuit Antea Group werken we met een eigen team aan deskundigen. Allemaal experts. Daarnaast werkten we samen met de bevoegde gezagen als Rijkswaterstaat, de provincie Fryslân en de gemeente Fryske Marren. En natuurlijk ook organisaties als TNO en Deltares, twee ook zeer gerenommeerde onderzoeksbureaus, maken dat er een heleboel informatie beschikbaar is. Met al deze input hebben we gedegen rapporten kunnen opstellen.
Maar jullie werken in opdracht van Smals. Dan ben je toch geen neutrale partij?
Het klopt dat Smals ons heeft gevraagd deze onderzoeken te doen. Dat neemt niet weg dat we die altijd doen vanuit onze objectieve rol als onderzoeker. Dat is waar Antea voor staat en daar kan iedereen ons aan houden. Onze onderzoeken zijn altijd gebaseerd op harde feiten en cijfers, niet op subjectieve gegevens. Dit is in het belang van iedereen. Het gaat immers over ons milieu, onze toekomst. Ik vind het daarom heel belangrijk dat er op basis van de juiste argumenten, keuzes kunnen worden gemaakt. Uiteindelijk maken we het rapport voor de mensen die het besluit moeten nemen, over het bestemmingsplan en over de vergunningen.
Wat voor onderzoeken hebben jullie gedaan voor dit project?Echt heel veel! Smals heeft het grondig aangepakt en eigenlijk ligt onder elk aspect van het project een stevige onderbouwing. Zo hebben we het milieueffectrapport (MER) geschreven, en daarvoor onderzoek gedaan naar de effecten op het landschap, de zichtbaarheid van het project vanaf het land, de archeologie, de veiligheid van de dijken, de bodem, het grondwater, het drinkwater, het water ten behoeve van de landbouw, de visserij, recreatie, mosselen, vogels, vissen, geluid, nautische veiligheid en ga zo maar door. Heel veel dus. Volgens ons is over echt alles nagedacht.
We krijgen vaak de vraag, waarom ligt het eiland op deze plek? Kun je dat toelichten?
Uit onderzoek blijkt dat dit eigenlijk de enige plek in het IJsselmeer is waar zoveel en zo’n goed zand ligt. Uit de onderzoeken van de bodem van het IJsselmeer werd duidelijk dat dit ongeveer dé plek is waar zandwinning het beste plaats kan hebben. Vervolgens hebben we onderzocht hoe je dat op deze plek het beste kan doen. Hierbij zijn alle aspecten, die ook in de onderzoeken zijn genoemd, meegenomen. De afgelopen jaren hebben we de exacte locatie daarom nog een beetje gefinetuned. Het eiland ligt nu zo ver mogelijk uit de kust. Daarnaast is er nog een beetje geschoven, omdat we anders een scheepswrak zouden raken. Dit is een vondst die we hebben gedaan tijdens het archeologische onderzoek.
Zijn er naast de kansen die jullie zien, ook nog zorgen?
Vanuit ons niet. Op basis van alle onderzoeken weten we zeker dat het kan. Op een duurzame en toekomstbestendige manier. Het draagvlak voor het project is voor Smals natuurlijk nog wel een zorg. Wij hebben hier ons steentje aan bijgedragen door alles goed te onderbouwen, te onderzoeken en ernaar te streven dat de, soms best ingewikkelde, informatie zo begrijpelijk mogelijk is.
Hoe zit het nou met…
De ervaring en omvang en ervaring van Smals?
Michiel Smals
4e generatie familie Smals
en
Guido Gubbels
Productiemanager baggeren
In de rubriek ‘Hoe zit het met…’ behandelen we steeds een onderwerp waarover we vragen krijgen tijdens onze gesprekken of via de mail. Het blijkt dat velen geïnteresseerd zijn in het bedrijf Smals en haar ervaringen met vergelijkbare zand- en natuurprojecten .
Al vijf generaties lang een familiebedrijf
Om met de eerste vraag te beginnen, nemen we u graag eerst even mee naar 1885. In dat jaar verruilde Arnoldus Smals het beroep van landbouwer voor dat van grindverwerker. Arnoldus won het eerste grind met een houten scheepje en een handbaggermolen. Al snel ruilde hij dit in voor een stoombaggermolen. In die tijd een enorme innovatie. Het baggeren van bouwgrondstoffen, innoveren en natuurherstel vormden door al die jaren het hart van de onderneming. Vijf generaties lang werkten leden van de familie Smals aan de doorontwikkeling van het bedrijf. Het bedrijf Smals bestaat inmiddels bijna dan 135 jaar en tijdens het 125 jarige jubileum kregen we het predicaat ‘Koninklijk’.
75 medewerkers in totaal
Smals is ook nu nog steeds een hecht familiebedrijf met 75 medewerkers. Deze werken binnen de drie takken die we inmiddels binnen Smals kennen: bouwgrondstoffen, baggeren en verhuur. Het grootste gedeelte van deze groep mensen, circa 45, zijn mensen die dagelijks op het water zijn. De schippers en machinisten die de zandzuigers en -verwerkingsinstallatie bedienen. Zo’n 20 mensen werken vanaf kantoor in Cuijk, al zijn ze ook veel onderweg, en de overige mensen zijn de mensen van de werkplaats die zorgen voor beheer en onderhoud. De dagelijkse leiding is op dit moment in handen van Resie Reijnders (directievoorzitter) en René van der Zweep (directeur baggeren en verhuur).
Ervaren met zand én natuur
Op de vraag of Smals ervaring heeft in het combineren van zandwinnen en natuurontwikkeling kunnen we antwoorden met een volmondig: “Ja. Dit is zelfs hét uitgangspunt van Smals bij al haar projecten. Al haar projecten zijn een combinatie van zandwinnen en natuurontwikkeling. De Kraaijenbergse Plassen en de Berkendonk zijn hier voorbeelden van.”
Kraaijenbergse Plassen
Zo’n veertig jaar geleden zijn we bijvoorbeeld gestart in de gemeente Cuijk. Hier hebben we gedurende veertig jaar zo’n 70 miljoen ton zand gewonnen. Het natuurgebied dat we daar hebben achtergelaten, staat nu bekend als de Kraaijenbergse Plassen. https://nl.wikipedia.org/wiki/Kraaijenbergse_Plassen Het uitgestrekte plassengebied van ruim 475 hectare water en 200 hectare natuur met een grote
biodiversiteit, is een van de grootste watergebieden in Noord-Brabant. De plassen en de directe omgeving worden nu intensief gebruikt voor wonen aan het water, vakantiewoningen, watersport en strandrecreatie. Daarnaast is het mogelijk om de natuur te verkennen via ruim vijftien kilometer aan wandel- en fietspaden.
Berkendonk
Ook de waterplas Berkendonk https://nl.wikipedia.org/wiki/Berkendonk met de omliggende randzones aan de oostzijde van Helmond is, tussen 1987 en 2017, door Smals aangelegd als een natuur en recreatieproject.
De plas en plasranden zijn gedeeltelijk ingericht als recreatiegebied en deels als natuurzone. Het meest noordelijke deel van de waterplas bestaat uit ondieptes en een aantal eilanden. Toevluchtsoorden voor paaiende vissen en broedende watervogels. In samenspraak met vogelwerkgroep Helmond die gedurende de periode 2004 tot 2014 een Flora en Fauna inventarisatie uitvoerden, werd een oeverzwaluwwand aangelegd en onderhouden.
Heeft u vragen, suggesties?
Neem contact op via ijsselmeer@smals.com
of bezoek de website smals.com/bouwgrondstoffen/locaties/ijsselmeer
Afmelden voor de nieuwsbrief? Stuur een mailtje naar ijsselmeer@smals.com